مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
سال نهم شماره 2 (پیاپی 35، تابستان 1389)

صاحب نظران عرصه پژوهش، چکیده مقاله را به عنوان ویترین مغازه ای قلمداد می کنند که در آن به طور دقیق، منظم و جذاب کالاهای درون مغازه در دید رهگذران قرار می گیرد تا آن ها را به ورود به مغازه و خرید از آن تشویق کند. در واقع پس از عنوان، مهم ترین قسمت یک مقاله که توسط خوانندگان به دقت مورد مطالعه قرار می گیرد، چکیده مقاله است [1]. از همین رو، چکیده مقاله باید به شیوه ای به رشته تحریر درآید که خوانندگان را جذب نموده و آنها را وادار به مطالعه تمامی مقاله نماید.
با این وجود، قبل از چاپ مقاله نیز چکیده آن از اهمیت حیاتی دیگری برخوردار است چرا که یک چکیده به دقت به رشته تحریر در آمده می تواند سبب شود که مقاله برای مرور همتایان برگزیده شود، در حالی که یک چکیده آشفته و نامنظم موجب خارج شدن مقاله از دور بررسی خواهد گردید.
تجربه سردبیری اینجانب در مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان نشان می دهد که معمولا چکیده های مقالات ارسالی به مجله دانشگاه از مسائل و مشکلات زیر رنج می برند:1- طولانی بودن 2- ناهماهنگی بین مطالب مندرج در بخش های مختلف چکیده ‍. برای نمونه ممکن است بخش «زمینه و هدف» یک چکیده بسیار طولانی بوده و برعکس بخش «یافته های» آن فقط از چند واژه تشکیل شده باشد.
3- عدم هم خوانی بین چکیده های انگلیسی و فارسی 4- توضیح ناکافی در مورد زمینه و هدف مقاله یا فراموش شدن یکی از این دو مورد 5- ذکر نشدن نوع مطالعه در قسمت مواد و روش های چکیده 6- عدم ذکر زمان مطالعه به ویژه در مورد مطالعات توصیفی در قسمت مواد و روش های چکیده 7- استفاده از واژگان بسیار تخصصی بدون توضیح دقیق آن ها 8- استفاده از علایم اختصاری بدون ذکر واژگان کامل 9- عدم هم خوانی اعداد و نتایج چکیده مقاله با نتایج مندرج در متن مقاله 10- ذکر قسمتی از نتایج مطالعه به جای نتیجه گیری 11- وجود تفاوت بین نتیجه گیری چکیده با نتیجه گیری متن مقاله تجربه نشان می دهد که تمامی این موارد با آموزش صحیح به نویسندگان مقالات قابل رفع می باشند. پی آمد چنین آموزشی نه تنها سبب می گردد که نویسندگان مقالات، چکیده ها را با دقت بیشتری به رشته تحریر درآورند، بلکه احتمال چاپ مقاله و خواندن آن در صورت چاپ شدن را نیز به صورت معنی داری افزایش خواهد داد. به علاوه، حجم عمده ای از کار ویراستاران فارسی و انگلیسی مجله که مصروف تصحیح چکیده های فارسی و انگلیسی می گردد، کاهش خواهد یافت.
از همین رو، در سخن سردبیری حاضر با استناد به منابع موجود [2] دستورالعمل های ساده ای به شرح زیر برای تهیه یک چکیده دقیق، منظم و فارغ از هر گونه ایراد و ابهام تقدیم نویسندگان فرهیخته مجله دانشگاه می گردد:1- با عطف توجه به اهمیت چکیده و ضرورت جامع بودن آن توصیه می شود که چکیده، آخرین بخشی باشد که نویسندگان محترم مقاله اقدام به نگارش آن می نمایند.
2- نویسندگان مقاله برای نگارش چکیده بایستی دقیقا دستورالعمل مجله مورد نظر خود را مورد توجه قرار دهند. برای نمونه در دستورالعمل نویسندگان مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان از نویسندگان تقاضا گردیده است که چکیده مقاله خود را در قالب حداکثر 250 کلمه و به صورت ساختار یافته (مشتمل بر: «زمینه و هدف»، «مواد و روش ها»، «یافته ها» و «نتیجه گیری») تهیه نمایند.
3- باید دقت شود که تناسب منطقی بین قسمت های مختلف چکیده که در بند پیشین به آنها اشاره گردید رعایت شود. هم چنین تا حد ممکن از ذکر واژگان بسیار اختصاصی (Jargon) خودداری کرده و در صورت نیاز به استفاده از واژگان اختصاری، در اولین کاربرد، شکل کامل آن واژگان نیز ذکر گردد.
4- نویسندگان مقاله باید دقت ویژه ای مبذول نمایند تا نوع مطالعه در قسمت «مواد و روش های» چکیده ذکر گردد.
5- با توجه به اهمیت چکیده انگلیسی توصیه می شود که این چکیده دقیقا منطبق با چکیده فارسی به رشته تحریر درآید. ضروری است تا نویسندگان محترم مقالات با استفاده از راهنمایی فردی آشنا به متون تخصصی انگلیسی، این چکیده را به دقت ویراستاری نمایند تا فارغ از هرگونه اشکالات تایپی و گرامری تهیه گردد.
6- با توجه به این که اخیرا چکیده انگلیسی تمام مقالات مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان همراه با اسم نویسندگان آنها توسط پایگاه های اطلاعاتی و موتورهای جستجوی بین المللی نظیر Index Medicus for the Eastern Mediterranean Region (IMEMR)، Index Copernicus و Google Scholar مورد بازیابی و جستجو قرار می گیرد، مسئولیت اخلاقی تهیه یک چکیده انگلیسی صحیح بر عهده نویسندگان محترم مقالات خواهد بود.
7- بالاخره از آن جایی که مجله دانشگاه قصد دارد چکیده مقالات انگلیسی خود را در سایر نمایه های معتبر بین المللی درج نماید، ضروری است که نویسندگان محترم در انتهای چکیده انگلیسی خود به سه نکته بسیار مهم بودجه (Funding)، تعارض در منافع (Conflict of interest) و تاییدیه کمیته اخلاق (Ethical approval) نیز اشاره نمایند.
جهت آشنایی نویسندگان محترم با چگونگی درج این سه گزینه مهم و هم چنین آشنایی کلی با چکیده های انگلیسی و فارسی چاپ شده در مجله دانشگاه توصیه می شود که چکیده های اخیر این شماره به دقت مورد توجه قرار گیرند.

مطالعات قبلی پیشنهاد نموده اند که گلوکوکورتیکوئیدها اثرات تعدیلی بر درد دارند و احتمالا یکی از عوامل مداخله گر در این اثر، نیتریک اکساید می باشد. هدف این مطالعه تعیین اثرات متقابل سیستم نیتریک اکساید و کورتیکوسترون بر درد حاد در موش سوری در مدل های Hot Plate (HP) و Tail Flick (TF) بود.
در این پژوهش تجربی که در سال 1387 در مرکز تحقیقات فیزیولوژی سمنان انجام شد، از 140 سر موش سوری نر آلبینو با میانگین وزنی 30 - 25 گرم استفاده گردید. برای ارزیابی درد از آزمون های TF و HP استفاده شد. شاخص ارزیابی درد در مدل TF، مدت زمان تاخیر در بلند کردن دم در پاسخ به تابش اشعه و در مدل HP، تاخیر در بلند کردن پا در پاسخ به محرک دردناک حرارتی بود. L-Nitroarginine methyl ester (L-NAME) (10 میلی گرم بر کیلوگرم) به عنوان مهارگر سنتز نیتریک اکساید، L-Arginine (LA) (20 میلی گرم برکیلوگرم) به عنوان پیش ساز نیتریک اکساید، سالین (6 میلی لیتر بر کیلوگرم) 60 دقیقه، کورتیکوسترون (1 و 3 میلی گرم بر کیلوگرم) و یا حامل آن (پروپیل گلیکول+ سالین در حجم 6 میلی لیتر بر کیلوگرم) 30 دقیقه قبل از ارزیابی درد داخل صفاقی تزریق شدند. داده ها با کمک آزمون آنالیز واریانس یک طرفه و دو طرفه و آزمون توکی مورد ارزیابی قرار گرفتند.
نتایج نشان داد که کورتیکوسترون به طور معنی داری موجب اثرات ضد دردی (001/0 p<) و تزریق LA قبل از کورتیکوسترون به طور معنی داری موجب مهار اثرات ضد دردی آن می شود (05/0 p<)، در حالی که تزریقL-NAME تاثیر معنی داری نداشت.
یافته های فوق نشان می دهد که کورتیکوسترون اثرات ضد دردی داشته و بخشی از اثرات ضد دردی آن احتمالا از طریق تعدیل فعالیت سیستم نیتریک اکساید انجام می شود و افزایش تولید نیتریک اکساید، این اثر را مهار می کند.

جنسیت نوزاد می تواند تحت تاثیر عواملی از جمله استرس بلایای طبیعی مانند زلزله قرار گیرد. این تحقیق با هدف تعیین نسبت جنسی و نتایج بارداری پس از زلزله بم انجام شد.
این مطالعه تحلیلی از نوع مورد-شاهدی مبتنی بر تاثیر مداخله طبیعی زلزله در دو بخش طراحی شده است. گروه مورد در هر دو بخش شامل 301 موالید زنده از 9 ماه بعد از زلزله در زایشگاه بم می باشد. گروه شاهد بخش اول شامل موالید زنده در زمان مشابه سال قبل از زلزله، با هدف تعیین تاثیر زلزله بر نسبت جنسی انتخاب گردید. گروه شاهد در بخش دوم به علت نابود شدن مدارک زایشگاه مهدیه در زلزله از بین زائوهای مراجعه کننده به بیمارستان افضلی پور کرمان با رعایت جور بودن (Matching) با هدف تعیین تاثیر زلزله بر نتایج بارداری انتخاب شد. اطلاعات هر دو بخش با استفاده از آزمون های مجذور کای و t مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
بعد از زلزله نسبت جنسی 31/1 برابر افزایش داشته است که اختلاف معنی دار می باشد (001/0 p<، 31/1 OR=) در حالی که وزن کم هنگام تولد و نمره آپگار پایین، تفاوت معنی داری نشان نداد. زایمان زودرس در گروه مورد 96/2 برابر گروه شاهد افزایش نشان داد (014/0 p=، 96/2 OR=) که از نظر آماری اختلاف معنی دار بود.
نتایج این مطالعه بر خلاف انتظار نشان می دهد که اولا زلزله باعث افزایش نسبت جنسی شده و بر روی وزن هنگام تولد و نمره آپگار نیز تاثیری نداشته است. از آن جایی که زلزله شدید بم باعث تغییرات جمعیتی، رفتاری، محیطی و اجتماعی شده است بنظر می رسد بایستی تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام گیرد.

ساکشن، اقدامی ضروری و رایج در بیماران متصل به دستگاه تهویه مکانیکی می باشد که به کمک آن ترشحات از دستگاه تنفسی خارج می شود. شایع ترین عارضه ساکشن، هیپوکسمی است که می تواند زمینه ساز اختلال ریتم قلب و مرگ گردد، هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی تاثیر ساکشن باز و بسته بر متغیرهای قلبی و عروقی در بیماران تحت درمان با تهویه مکانیکی بوده است.
مطالعه حاضر از نوع توصیفی است که طی زمستان 1386 بر روی 30 بیمار بستری در بخش مراقبت ویژه بیمارستان شهید صدوقی یزد انجام شد. یک دقیقه قبل و بعد از ساکشن، اکسیژن 100% به بیمار داده شد، سپس بیماران به دو روش باز و بسته ساکشن شدند و متغیر های قلبی، عروقی، تهویه و گاز های خون شریانی (ABG) اندازه گیری و ثبت گردیدند.
فشار اکسیژن شریانی در دقیقه اول پس از ساکشن باز حدود 15% کاهش و فشار دی اکسیدکربن شریانی4% افزایش یافته بود که این افزایش در دقیقه 5 پس از ساکشن به میزان اولیه برگشت. اما طی روش بسته، فشار اکسیژن شریانی یک دقیقه پس از ساکشن، 21% افزایش و فشار دی اکسیدکربن شریانی 3% کاهش داشت که این کاهش با روند صعودی تا 5 دقیقه پس از ساکشن ادامه پیدا کرد. فشار متوسط شریانی در طی روش بسته 3% افزایش در دقیقه اول و در روش باز 5% افزایش نشان داد اما در مورد نبض شریانی تغییر معنی داری گزارش نشد.
نتایج پژوهش حاضر حاکی از کاهش احتمال هیپوکسی بیمار بدنبال استفاده از ساکشن به روش بسته در مقایسه با ساکشن باز می باشد که خود از عوارضی چون اختلالات ریتم قلبی و حتی مرگ پیشگیری خواهد نمود.

حلال های آلی کاربرد وسیعی در صنایع دارند. مواجهه شغلی با حلال های آلی می تواند باعث اختلال در سیستم عصبی شود. از آن جایی که اختلال در دید رنگی یک شاخص حساس و اولیه در اختلالات سیستم عصبی محسوب می شود، مطالعه حاضر به منظور بررسی تاثیر مواجهه مزمن شغلی با مخلوط حلال های آلی بر روی دید رنگی طراحی شد.

این مطالعه توصیفی در سال 1387 در یک کارخانه خودروسازی انجام شد. گروه مواجهه، کارگران شاغل در سالن رنگ این کارخانه و گروه غیرمواجهه کارگران شاغل در سالن مونتاژ همان کارخانه بودند. ابتدا پرسش نامه ای حاوی اطلاعات مورد نیاز برای کلیه کارگران تحت بررسی تکمیل شد و پس از لحاظ کردن معیارهای خروج، 157 کارگر گروه مواجهه با 174 کارگر گروه غیرمواجهه از نظر وضعیت دید رنگی و با استفاده از آزمون آماری مجذور کای با یکدیگر مقایسه شدند.

اختلال اکتسابی دید رنگی در گروه مواجهه 44% و در گروه غیرمواجهه 45/3% بود. میزان اختلال اکتسابی دید رنگی در گروه مواجهه از نظر آماری به طور معنی داری از گروه غیرمواجهه بالاتر بود (001/0 p<) (57/52-16/9 CI=، 95/21 OR=). میانگین شاخص اختلال دید رنگی در گروه مواجهه به طور معنی داری نسبت به گروه غیرمواجهه بیشتر بود (32/1 در مقابل 02/1 و 001/0 p<). نتایج تجزیه و تحلیل آماری رگرسیون لوجستیک نشان داد بین شاخص اختلال دید رنگی و مواجهه مزمن با مخلوط حلال های آلی ارتباط معنی داری وجود دارد (001/0 p<).

نتایج مطالعه حاضر نشان داد مواجهه مزمن شغلی با مقادیر بیش از حد مجاز مخلوط حلال های آلی می تواند باعث بروز اختلال اکتسابی دید رنگی شود.

گیاهان دارویی در طول تاریخ پزشکی اهمیت زیادی داشته اند که یکی از این گیاهان، گیاه نخل خرما از گونه Phoenix Dactylifera و از تیره پالماسه است. دانه گرده خرما دارای 5 ترکیب شیمیایی می باشد که چهار ترکیب آن فعالیت بیولوژیکی دارند. هدف از تحقیق حاضر، تعیین اثرات عصاره دانه گرده خرما بر روی غلظت سرمی هورمون های استروژن، پروژسترون و گنادوتروپین در موش های ماده بود.
در این مطالعه تجربی، 40 سر موش صحرایی ماده نژاد ویستارکه از محل خانه حیوانات دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون تهیه شده بودند به 5 گروه 8 تایی تقسیم شدند. جهت هم سیکل سازی موش ها از هورمون های جنسی استفاده شد. عصاره دانه گرده خرما به صورت صفاقی به مدت 14 روز به گروه های تجربی در اندازه های 100، 200 و 400 میلی گرم بر کیلوگرم تزریق شد. گروه کنترل هیچ عصاره ای دریافت نکرد و گروه حلال فقط حلال دارو دریافت نمود. نمونه های خونی در پایان روز 14 تهیه و غلظت هورمون های LH، FSH، استروژن و پروژسترون اندازه گیری شدند. برای مقایسه میانگین ها از آزمون آماری ANOVA و سپس آزمون Tukey استفاده شد. 05/0 p < اختلاف معنی دار در نظر گرفته شد.
نتایج به دست آمده نشان داد که غلظت سرمی هورمون های LH و FSH در گروه های تجربی دریافت کننده مقادیر مختلف دارو نسبت به گروه کنترل اختلاف معنی داری را نشان نمی دهد. تجویز عصاره با مقادیر 200 و 400 میلی گرم بر کیلوگرم، غلظت هورمون های استروژن و پروژسترون را افزایش داد (05/0 p<).
با توجه به یافته های این پژوهش دانه گرده خرما غلظت استروژن و پروژسترون را به طور معنی داری افزایش داده اما بر میزان گنادوتروپین ها بی تاثیر بوده است.

مرور همتایان سردبیری نقش بسیار مهمی در انتشار مقالات علمی ایفا می نماید. همتایان یا داوران، دانشمندانی هستند که در خصوص موضوع مقاله از تبحر و تخصص لازم برخوردار بوده و فارغ از هر گونه تعارض در منافع و بدون چشم داشت مادی، بخشی از وقت گران بهای خود را به ارزشیابی نقادانه مقاله تحت داوری خود اختصاص می دهند. هدف از انجام این مطالعه، شناخت نکات مهم در فرآیند مرور همتایان سردبیری است.
برای انجام این مطالعه مروری، موتور جستجوی پاب مد (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed) با واژگان «Editorial Peer Review» و موتور جستجوی پایگاه اطلاعات علمی وابسته به جهاد دانشگاهی (http://www.sid.ir/fa/index.asp) با واژگان «مرور همتایان سردبیری» مورد بررسی قرار گرفتند. در مرحله بعد، با تغییر در شیوه جستجو و هم چنین با بهره گیری از منابع مورد استفاده در مقالات به دست آمده، مرتبط ترین و به روزترین مآخذ، مطالعه گردیدند.
بحث: بر اساس مقالات به دست آمده، ضمن تعریف دقیق فرآیند مرور همتایان سردبیری به تاریخچه این فرآیند پرداخته و سپس شیوه های گوناگون مرور همتایان سردبیری مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه به خطاهای متداول در داوری پرداخته و در انتهای مقاله نیز به مهم ترین مسئولیت های همتایان در قبال داوری یک مقاله اشاره گردیده است.
داوری مقالات یک وظیفه اخلاقی برای دانشمندان است که بایستی به عنوان یک افتخار و نه یک بار اضافی قلمداد گردد. در صورت قبول انجام داوری، دانشمندان باید این امر را به بهترین شیوه ممکن انجام داده و نه تنها به سردبیر مجله جهت اتخاذ تصمیم مقتضی پیرامون سرنوشت مقاله یاری رسانند بلکه با ارایه پیشنهادهای سازنده به نویسندگان نیز به بهبود کیفیت مقاله کمک نمایند.

انجام کار به روش غیراصولی توسط فروشندگان کالا موجب شده تا این شغل در رتبه دوازدهم علل ایجادکننده اختلالات عضلانی- اسکلتی در نواحی گردن، پشت و اندام های فوقانی قرار گیر د. هدف مطالعه حاضر ارزیابی وضعیت های کاری پرسنل و بررسی شیوع اختلالات عضلانی- اسکلتی در بین کارکنان فروشگاه های خواروبارفروشی می باشد.
این مطالعه توصیفی بر روی 31 نفر از کارکنان شاغل در بخش های مختلف فروشگاه های زنجیره ای خواروبار فروشی شهرستان قزوین در سال 1387 انجام شد. جهت بررسی وضعیت های بدنی کارکنان از روش Rapid Upper Limb Assessment (RULA) استفاده گردید. نمره RULA از نمره 1 (وضعیت مطلوب) تا نمره 7 (بدترین وضعیت) را شامل می شود.
نتایج بررسی وضعیت های کاری نشان داد که 7/26% از زنان و 7/26% از مردان نمره 7 را کسب نموده اند. هم چنین حدود 3/33% از مردان درد تنه (کمر)، 5/38% از زنان درد گردن و 6/34% درد بازو را گزارش نمودند. یافته ها نشان داد اختلاف بین نمرات کسب شده از روش RULA برای هر قسمت از بدن و درد خود گزارش شده در نواحی بازو و گردن زنان معنی دار می باشد. با توجه به این که بیشتر ناراحتی های گزارش شده مربوط به نواحی گردن، کمر و شانه بوده است، تنظیم ایستگاه کاری به منظور جلوگیری از خمش گردن به سمت جلو یا عقب، استفاده از صندلی های حمایت کننده کمر و استفاده از اسکن اتوماتیک، نقش موثری در کاهش ناراحتی های فوق دارند.

اشعه غیریونیزه ناشی از جوشکاری قوسی می تواند منجر به فتورتینیت و ضایعه ته چشمی شود. در این گزارش یک بیمار که به دلیل استفاده از محافظ نامناسب چشمی، دچار خونریزی ماکولای دوطرفه شده بود، معرفی می گردد.
شرح مورد: بیمار مرد 23 ساله ای است که در تاریخ 5 مرداد 1387 با شکایت تاری دید به کلینیک چشم دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مراجعه کرده بود. وی یک هفته قبل به مدت 7 ساعت جوشکاری قوسی انجام داده بود. میزان دید چشم راست و چپ او در دور و نزدیک در هر چشم 10/2 بود. در معاینه ته چشم با افتالموسکوپی غیرمستقیم، خونریزی دوطرفه ماکولا تشخیص داده شد. بیمار در هنگام جوشکاری از محافظ چشمی مناسب استفاده نکرده بود.
اشعه غیریونیزه حاصل از جوشکاری قوسی می تواند فتوکراتیت و آب مروارید ایجاد نماید. این آسیب ها ناشی از اشعه ماورای بنفش جوشکاری قوسی است. اشعه مادون قرمز و نور مرئی جوشکاری قوسی ممکن است بندرت آسیب شبکیه ای به صورت ماکولاپاتی ایجاد نماید. در موارد شدید، عارضه دایمی به جا می گذارد و قابل درمان نیست. برای پیشگیری از این آسیب ها، باید از محافظ چشمی مناسب استفاده شود.